Οι πρώτες προσεγγίσεις της έννοιας του επιστημονικού μοντέλου στο πεδίο της φιλοσοφίας της επιστήμης εντοπίζονται κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα (Hesse, 1967: 354–356). Παρόλο που η κατανόηση της έννοιας του μοντέλου έχει εξελιχθεί σημαντικά μέσω πολλών διαδοχικών θεωριών που έχουν διατυπωθεί μέχρι σήμερα, η ύπαρξη σημαντικών κενών, όπως για παράδειγμα η απουσία της συστηματικής διερεύνησής των μοντέλων αναλογίας και η αμφισβήτηση της επιστημονικής τους φύσης στο πεδίο της φιλοσοφίας της επιστήμης, κυρίως μέχρι τα τέλη του 20ού αιώνα (Sterrett, 2002: 51-53, 2005: 1-14), δυσχεραίνουν την προσπάθεια διατύπωσης ενός επαρκούς ορισμού και κατ’ επέκταση τη θεωρητική τεκμηρίωση αυτής της σημαντικής επιστημονικής τεχνικής. Στη φιλοσοφία της επιστήμης εντοπίζονται ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες προσεγγίσεις της έννοιας του μοντέλου από το 1960 μέχρι σήμερα, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τις θεωρίες της Marry Hesse, της Margaret C. Morrison και της Susan G. Sterrett, μέσω των οποίων αναδεικνύεται η εξέλιξη της εννοιοδότησης του μοντέλου και ενθαρρύνεται μέχρι σήμερα ο διάλογος για το συγκεκριμένο ζήτημα (Hesse, 1967: 354–356, Morrison, 1996, Morgan and Morrison, 1999, Sterrett, 2005: 1-12, 2006: 69-76, 2017: 857-861). Μία ενδιαφέρουσα παρατήρηση που προκύπτει από τη μελέτη των θεωριών αυτών είναι ότι παρόλο που παρέχουν σαφείς ορισμούς για συγκεκριμένες υποκατηγορίες επιστημονικών μοντέλων (π.χ. θεωρητικά μοντέλα, μοντέλα κλίμακας ή αναλογίας), οι ορισμοί που αφορούν στη γενικότερη έννοια του μοντέλου είναι σε σημαντικό βαθμό αποσπασματικοί ή ελλιπείς, καθώς είτε εστιάζουν σε συγκεκριμένους τύπους μοντέλων ή επικεντρώνονται στην αναπαραστατική λειτουργία της τεχνικής αυτής. Ένα σημαντικό ερώτημα που προκύπτει είναι: πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί ένας επαρκής ορισμός της έννοιας του επιστημονικού μοντέλου, ο οποίος να αποσαφηνίζει την έννοια του μοντέλου παρουσιάζοντας τα βασικά χαρακτηριστικά που συνθέτουν την ταυτότητά του, ανεξάρτητα από την ειδική κατηγορία στην οποία κάθε μοντέλο εντάσσεται και ο οποίος να μην εστιάζει αποκλειστικά στη βασική λειτουργία του μοντέλου, δηλαδή την αναπαραστατική; Μέσω της παρούσας εργασίας υποστηρίζεται ότι η κατανόηση, ο ορισμός και, εν τέλει, η αποσαφήνιση της έννοιας του επιστημονικού μοντέλου μπορούν να προκύψουν από την απάντηση τεσσάρων θεμελιωδών ερωτημάτων. Το πρώτο βασικό ερώτημα είναι: τι είναι μοντέλο; Ποια είναι, δηλαδή, τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της επιστημονικής τεχνικής που είναι κοινά σε όλους τους τύπους των μοντέλων; Δεύτερο σημαντικό ερώτημα είναι: ποιες είναι οι κοινές παρανοήσεις αναφορικά με την έννοια του μοντέλου που επικράτησαν για χρόνια στο πεδίο της φιλοσοφίας της επιστήμης, δυσχεραίνοντας την εννοιοδότηση της σημαντικής αυτής επιστημονικής τεχνικής; Το τρίτο ερώτημα είναι: ποιες είναι οι βασικές κατηγορίες επιστημονικών μοντέλων που συναντώνται στην σύγχρονη επιστημονική πρακτική; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι πολύ σημαντική καθώς για να κατανοηθεί η έννοια του μοντέλου και να διατυπωθεί ένας ορισμός που να ανταποκρίνεται σε όλους τους τύπους των μοντέλων, θα πρέπει να συνυπολογιστούν τα χαρακτηριστικά των βασικών γενικών κατηγοριών μοντέλων που εντοπίζονται και αξιοποιούνται στη σύγχρονη επιστήμη. Έτσι, κρίνεται ότι θα αποφευχθεί η αποσπασματική κατανόηση και θα ενισχυθεί η προσπάθεια εννοιολόγησης και ορισμού της ευρείας αυτής τεχνικής. Τελευταίο αλλά ιδιαίτερα σημαντικό ερώτημα είναι: γιατί τα μοντέλα είναι απαραίτητα, αναπόσπαστα και αναντικατάστατα εργαλεία της σύγχρονης επιστήμης; Ποιος είναι, δηλαδή, ο ρόλος που επιτελούν τα μοντέλα στην επιστημονική μεθοδολογία και πιο συγκεκριμένα τι προσφέρουν τα μοντέλα, μέσω της ιδιαίτερης λειτουργίας τους, της αναπαραστατικής λειτουργίας, που άλλες επιστημονικές τεχνικές δεν μπορούν να προσφέρουν κατά την πειραματική αξιοποίησή τους; Μέσω της συγκεκριμένης προσέγγισης επιχειρείται για πρώτη φορά η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα και η διατύπωση ορισμού του επιστημονικού μοντέλου που να αποσαφηνίζει την έννοια του μοντέλου περιγράφοντας τα βασικά χαρακτηριστικά που συνθέτουν την ταυτότητα της σημαντικής αυτής επιστημονικής τεχνικής.